erfrecht

Bij het overlijden van een familielid van wie je normaal zou erven duikt er een eigenhandig testament op waardoor je erfrechten beperkt worden. Kan je dat testament dan in vraag stellen? Met welke regels moet je rekening houden? Geldigheidsvoorwaarden Een eigenhandig testament moet om geldig te zijn voldoen aan meerdere voorwaarden. Vooreerst moet het door diegene die het testament maakt zelf geschreven zijn met de hand. Het testament mag dus niet door iemand anders worden geschreven (zelfs niet gedeeltelijk) of met een tekstverwerker (of typmachine) worden opgemaakt. Een testament moet ook ‘apart’ opgemaakt worden. Twee partners of echtgenoten mogen hun testament dan ook niet maken op één en hetzelfde document. Op het testament moet verder de naam van de erflater worden vermeld. Ook moet het testament gedateerd worden (dag, maand en jaar). Dit is namelijk nodig voor het geval er later meerdere testamenten zouden opduiken. Indien dat gebeurt moet men namelijk weten welk testament het eerste was. Tenslotte is de handtekening van de overledene noodzakelijk. Er bestaat wel rechtspraak die zegt dat het volstaat dat de naam en het adres onder het testament staat (zonder dat er sprake is van een echte handtekening). Wilsgebrek Mogelijks kan je het testament ook in vraag stellen als de overledene onvoldoende wilsbekwaam was op het moment van de opmaak van het testament of als je kan aantonen dat de overledene in diens testament bepaalde zaken opnam die hij eigenlijk niet wilde maar die in het testament kwamen door captatie of suggestie. Reserve Zelfs als het testament op zich wel geldig is, heeft dat niet noodzakelijk volledig uitwerking.  Het kan bijvoorbeeld zijn dat je reservataire rechten hebt en dat het testament daar een inbreuk op maakt. Ook de onzorgvuldige formulering van een testament kan er toe leiden dat dit maar deels of zelfs geen uitwerking kan hebben. Vraag advies Komt er een testament boven waarvan je twijfelt of het wel geldig is, dan kan een advocaat je daaromtrent adviseren.  Je kan de geldigheid dan eventueel voor de rechtbank (of in het kader van een procedure vereffening-verdeling bij de notaris) in vraag stellen.  Ook hiervoor doe je best een beroep op de diensten van een advocaat.

In het kader van een discussie rond de verdeling van een erfenis gebeurt het wel eens dat één van de erfgenamen meent gerechtigd te zijn op een vergoeding omdat deze zorgde voor de overledene. Maar kan zo’n vergoeding wel gevraagd worden? Afspraken maken Als je bij het overlijden van bv. je ouders een vergoeding wil krijgen voor de goede zorgen die je aan je ouders gaf kan je vooreerst afspraken daaromtrent maken. Je kan meer bepaald een overeenkomst sluiten met je ouders waarin je aangeeft welke zorgen je verleent en welke vergoeding je ouders daarvoor zullen betalen.  Je kan dan bv. een bedrag per maand overeenkomen, een kilometervergoeding enz. Wil je niet dat je ouders de vergoeding zelf moeten betalen, dan kan je ook bv. afspreken dat de betaling pas moet gebeuren na het overlijden van je ouders (met andere woorden uit de erfenis). Niet overdrijven Maak je zo’n afspraken, dan is het van belang niet te overdrijven in de vergoeding die je vraagt. Doe je dat toch dan kunnen de andere erfgenamen zeggen dat je een verdoken schenking kreeg die je moet inbrengen in de erfenis. Zet de afspraken ook correct op papier.  Voor het opmaken van een dergelijke overeenkomst doe je best een beroep op iemand die voldoende juridisch geschoold is. Je zou de andere erfgenamen de overeenkomst kunnen laten meetekenen om te vermijden dat ze die later in vraag stellen. Geen afspraken, en dan? Maakte je geen afspraken rond de vergoeding van de zorg die je verleende, dan wordt het na het overlijden van je ouders moeilijk alsnog een vergoeding te vragen.  Je zal dan veelal moeten argumenteren dat er sprake was van een ongerechtvaardigde verrijking. De kansen op succes van zo’n argument zijn zeer twijfelachtig.

Als je samen met anderen (bv. je broers en/of zussen) erft en je er onderling niet in slaagt de erfenis te verdelen zal er vaak een zogenaamde inventaris met eedaflegging worden  opgemaakt. Waarom ben je in dat geval maar beter volledig in je verklaringen? Wat riskeer je als je zaken verzwijgt? Wat houdt het in? Als een erfenis niet minnelijk kan worden verdeeld en de vereffening-verdeling gerechtelijk verloopt, zal de door de rechtbank aangestelde notaris in principe een inventaris opstellen (tenzij alle partijen akkoord zijn dat dit niet nodig is). Bij zo’n inventaris moet elke erfgenaam onder andere opgeven of er zich goederen uit de nalatenschap bij hem bevinden en van welke andere goederen van de nalatenschap hij weet heeft. Kreeg hij schenkingen of giften van de overledene, dan moet hij dat eveneens melden. Wie weet dat er zich goederen uit de nalatenschap bij anderen bevinden of dat andere erfgenamen bepaalde schenkingen ontvingen, moet dat eveneens aangeven.  Bij het afsluiten van de inventaris moet men verder zweren “niets verduisterd te hebben en van zo’n verduistering ook geen weet te hebben”.  Strafrechtelijke sanctie Indien iemand bij een inventarisatie liegt riskeert deze vooreerst strafrechtelijk veroordeeld te worden. Er is dan immers sprake van een valse eed en mogelijks ook van het gebruik van een vals stuk. In het kader van die strafklacht wordt er wellicht een strafrechtelijk onderzoek gevoerd. De bevindingen daarvan kunnen de benadeelde partijen nuttig gebruiken om bewijzen te vergaren voor hun stelling dat er geen open kaart gespeeld werd bij de inventarisatie. Recel In de praktijk wordt vaak een strafklacht neergelegd om informatie te verzamelen en om uiteindelijk de burgerlijke sanctie van het recel toegepast te zien. Diegene die goederen uit de nalatenschap verzwijgt, riskeert nu eenmaal niet meer mee te delen in de goederen in kwestie, terwijl hij ze wel moet afgeven aan de andere erfgenamen. Zijn erfrechten worden dus beperkt. Het is dan ook belangrijk niet te liegen in het kader van een inventarisatie. Doe je dat toch dan kan je dat nu eenmaal wel eens zuur opbreken.

Als je samen met anderen (bv. je broer(s) en/of zus(sen)) gerechtigd bent in een erfenis, dan moet je die onder elkaar verdelen.  Hoe ga je daarbij te werk? Wat kan je doen als je het met de andere erfgenamen hierover niet eens geraakt? Onderling akkoord Een eerste optie om een erfenis te verdelen bestaat erin dat je het met alle andere erfgenamen eens geraakt over hoe de verdeling moet gebeuren. Om de erfenis op die manier te kunnen regelen is er dus een unaniem akkoord nodig van alle erfgenamen. Is één van hen niet akkoord met de verdeling dan kan je niet op deze manier te werk gaan. Kom je tot een akkoord, dan is het belangrijk dat ook op papier te zetten en het iedereen te laten ondertekenen.  Zitten er één of meerdere onroerende goederen in de nalatenschap dan is hierbij ook de tussenkomst van een notaris vereist. Naar de rechtbank Geraken jullie het onderling niet eens over hoe de nalatenschap moet worden verdeeld, dan kan je naar de rechtbank stappen. Die kan dan een notaris aanstellen die met de vereffening-verdeling wordt gelast. Voor een dergelijke procedure doe je best een beroep op de diensten van een advocaat. Weet wel dat je ook tijdens deze procedure alsnog eventueel tot een akkoord kan komen met de andere erfgenamen. Hoe verloopt de procedure? Als de rechtbank een notaris aanstelt zal die in eerste instantie iedereen oproepen voor een opening van werkzaamheden. Tenzij alle erfgenamen het eens zijn dat dit niet moet gebeuren maakt de notaris eerst een inventaris op.  Vervolgens krijgen alle partijen de kans om hun standpunt te laten kennen over de vereffening-verdeling.  Nadien maakt de notaris een staat op waarin deze aangeeft hoe volgens hem/haar de vereffening-verdeling moet gebeuren.  Zijn één of meerdere partijen het daarmee niet eens dan kunnen zij zwarigheden formuleren waarna het de rechtbank is die beslist of deze opmerkingen al dan niet terecht zijn en de staat moet worden aangepast.