Familierecht

In heel wat familiezaken staat de verblijfsregeling van minderjarige kinderen ter discussie.  Moeten of kunnen die kinderen in zo’n geval ook zelf gehoord worden? Wat zegt een nieuwe wet die sinds een tweetal maanden geldt daarover? Elke minderjarige heeft het recht om gehoord te worden door een rechter in aangelegenheden die hem aanbelangen met uitzondering van vorderingen met betrekking tot de onderhoudsverplichtingen en de louter financiële of vermogensrechtelijke vorderingen die het vermogen van de minderjarige niet rechtstreeks aanbelangen Ouder dan 12 jaar Is een kind 12 jaar of ouder dan zal de rechter het kind inlichten over diens mogelijkheid om gehoord te worden.  Bij die informatie wordt een antwoordformulier gevoegd waarop het kind kan aanduiden of het al dan niet gehoord wil worden. Geeft het kind aan dat het niet wil gehoord worden dan zal dat ook niet gebeuren. Jonger dan 12 jaar Is het kind jonger dan 12 jaar dan kan het gehoord worden op zijn verzoek, op verzoek van de partijen, van het openbaar ministerie of van de rechter. Is er een dergelijk verzoek dan is de rechter niet verplicht het kind te horen, tenzij het verzoek uitgaat van het kind zelf of van het openbaar ministerie. De wettelijke vertegenwoordigers van de minderjarige die jonger is dan twaalf jaar worden door de rechter geïnformeerd over het feit dat de minderjarige een verzoek kan richten tot de rechter om te worden gehoord. Iemand meenemen Als een minderjarige wordt gehoord, dan heeft die het recht om tijdens het horen te worden bijgestaan door een meerderjarige vertrouwenspersoon van zijn of haar keuze. De vertrouwenspersoon mag noch een partij in het geding, noch een bloedverwant tot in de tweede graad van een partij in het geding zijn, met uitzondering van de broers en zussen van de minderjarige wier afstamming ten aanzien van dezelfde ouders is vastgesteld.

Als je minderjarig kind schade veroorzaakt dan draai je daar als ouder (soms) voor op.  Het nieuwe boek onrechtmatige daad zorgt er voor dat je voor dergelijke schade binnenkort sneller aansprakelijk bent. Wat moet je daarvan weten? Hoe zit het nu? Als je minderjarig kind iets uitspookt en daardoor schade veroorzaakt dan word je op dit moment als ouder vermoed daarvoor aansprakelijk te zijn. Je kan dat vermoeden weerleggen door een dubbel tegenbewijs te leveren. Daarbij moet je aantonen geen fout te hebben begaan in de opvoeding van het minderjarig kind en al evenmin een fout te hebben gemaakt in het toezicht over het minderjarig kind. Je dient dus, om niet aansprakelijk te zijn, beide zaken aan te tonen. Nieuwe regeling Om de aansprakelijkheid van ouders te beoordelen wordt binnenkort een onderscheid gemaakt naargelang het minderjarige kind al dan niet reeds 16 jaar oud is.  Voor minderjarige kinderen van minder dan 16 jaar oud zijn ouders sowieso aansprakelijk als het kind door zijn fout schade aan iemand veroorzaakt.  Is je  kind 16 jaar of ouder dan kan je als ouder wel aan deze aansprakelijkheid ontsnappen als je kan aantonen dat de schade niet te wijten is aan een fout van jouw kant. Beneden de 16 jaar kan dat niet. En de minderjarige zelf? Ook de minderjarige zelf kan soms aansprakelijk zijn voor de schade die deze door zijn fout veroorzaakt. De nieuwe wet zegt daarbij dat een minderjarige van minder dan twaalf jaar niet aansprakelijk is voor schade veroorzaakt door zijn fout of door een ander tot aansprakelijkheid leidend feit.   Een minderjarige van twaalf jaar of meer is in de regel dan weer wel aansprakelijk . De rechter kan echter oordelen dat de minderjarige geen schadeloosstelling verschuldigd is of de door hem verschuldigde schadeloosstelling beperken. Hij doet uitspraak naar billijkheid, rekening houdend met de omstandigheden en met de economische en financiële toestand van de partijen. Wanneer de aansprakelijkheid van de minderjarige gedekt is door een verzekeringsovereenkomst, kan de rechter niet oordelen dat geen schadeloosstelling verschuldigd is, noch deze beperken tot een bedrag dat lager is dan dat waarvoor deze verzekeringsovereenkomst dekking verleent.

Als werknemer heb je een groepsverzekering op het werk.  Of je bent zelfstandige en sloot een groepsverzekering of IPT af. Deelt je ex-echtgeno(o)t(e) dan hierin mee als je uit de echt scheidt? Met welke regels moet je rekening houden? Wettelijk stelsel Als je gehuwd bent onder het wettelijk stelsel (scheiding van goederen en gemeenschap van aanwinsten) dan kan je ex-echtgeno(o)t(e) wel degelijk aanspraak maken op de helft van wat er tijdens het huwelijk in de groepsverzekering werd opgebouwd. Hoe verrekenen? Een eerste optie bestaat erin deze daar direct voor te vergoeden bij de echtscheiding. Je kan dat bv. doen door je ex in ruil bepaalde andere gemeenschappelijke vermogensbestanddelen te geven. Je hebt in dat geval goede argumenten om te zeggen dat de bedragen (belastingen en andere vergoedingen) die je bij een vervroegde afkoop zou moeten betalen in mindering moeten worden gebracht op de vergoeding.  Een alternatief bestaat erin te zeggen dat je ex enkel een vordering krijgt die deze dan ten gelde kan maken op het moment dat je zelf je groepsverzekering uitbetaald krijgt. Scheiding van goederen Ben je gehuwd onder een stelsel van zuivere scheiding van goederen, dan deelt je ex in de regel niet mee in wat je tijdens het huwelijk opbouwde in je groepsverzekering. Woonde je samen (feitelijk of wettelijk) zonder gehuwd te zijn, dan hoef je je al evenmin zorgen te maken.  Ook dan kan je ex—partner geen aanspraak maken op wat er binnen je groepsverzekering werd opgebouwd tijdens de periode dat je samenwoonde.

Op het moment dat echtgenoten apart gaan wonen ontstaat er wel eens een discussie over wie van hen de meubelen, huisraad en auto in afwachting van de uiteindelijke vereffening-verdeling mag gebruiken. Met welke spelregels moet je daarbij rekening houden? Onderling overeenkomen Als je je in zo’n situatie bevindt kan je vooreerst met je echtgenoot of echtgenote overeenkomen wie welke goederen tijdelijk verder mag gebruiken.  Maak je een dergelijke afspraak dan is het aangewezen een lijst op te maken van de goederen die elkeen meeneemt. Zijn er bepaalde van deze goederen zwaar beschadigd of stuk dan kan dat meteen ook vermeld worden.  Op de lijst wordt verder best meteen ook vermeld dat deze regeling enkel het tijdelijk gebruik en genot van de goederen betreft en geen definitieve verdeling inhoudt. De rechter beslist Kom je er onderling niet uit, dan kan de familierechtbank beslissen wie het tijdelijk gebruik en genot van de goederen krijgt. Dat kan gebeuren in het kader van een procedure waarin zogenaamde dringende maatregelen worden gevraagd.  Tijdelijk recht Het gebruik en genot dat op die manier aan een echtgenoot wordt gegeven is tijdelijk. Het is dus niet omdat één van de echtgenoten het gebruik en genot van bepaalde goederen krijgt dat die uiteindelijk ook aan hem of haar worden toebedeeld in het kader van de vereffening-verdeling van het huwelijksstelsel. Vergoeding betalen? Krijg je het gebruik en genot van meer of meer waardevolle goederen dan je ex-echtgenoot dan bestaat de kans dat je voor dat gebruik een gebruiksvergoeding verschuldigd bent aan je ex-echtgenoot. Die kan je worden aangerekend in het kader van de zogenaamde beheersrekening die in het kader van de vereffening-verdeling zal worden opgesteld.

Je doet een schenking aan iemand en krijgt daar nadien spijt van. Kan je de schenking in dat geval nog herroepen of is ze integendeel definitief en is ‘gegeven gegeven’? In principe definitief Als je een schenking doet dan gaat de eigendom van het geschonken goed dadelijk over op de begiftigde.  Je kan je nadien dan ook niet bedenken en het geschonken goed terugvragen. Je kan je in de schenking ook niet het recht voorbehouden om op de schenking terug te komen. Als er sprake is van een schenking tussen echtgenoten geldt een afwijkende regeling.  Een schenking tussen echtgenoten is nu eenmaal wel altijd herroepbaar tenzij de schenking plaatsvond in het huwelijkscontract of naar aanleiding van een wijziging van het huwelijkscontract. Herroeping wegens ondankbaarheid Op de regel dat een schenking niet-herroepbaar is bestaat een uitzondering als er in hoofde van de begiftigde sprake is van een zogenaamde ‘ondankbaarheid’. Zo kan een schenking wegens ondankbaarheid worden herroepen als de begiftigde een aanslag op het leven van de schenker heeft gepleegd, als hij zich tegenover de schenker heeft schuldig gemaakt aan mishandelingen, misdrijven of grove beledigingen of als hij weigert hem levensonderhoud te verschaffen. Deze weigering moet dan wel onwettig zijn. Wil je de herroeping vragen dan gelden daarvoor strikte voorwaarden en termijnen. Als schenker kan je een last koppelen aan de schenking. Indien de begiftigde de lasten die gekoppeld zijn aan de schenking niet nakomt kan je de ontbinding van de schenking vragen aan de rechtbank. Recht van terugkeer Je kan in de schenking een zogenaamd recht van terugkeer laten opnemen.  Via zo’n clausule bepaal je als schenker dat het geschonken goed terugkeert naar je vermogen als de begiftigde (en eventueel zijn afstammelingen) voor jou zou komen te overlijden. Als de begiftigde dan voor jou sterft krijgt je de geschonken goederen terug.

Als je ex-partner de verblijfsregeling met betrekking tot de kinderen doelbewust niet naleeft is dat bijzonder vervelend.  Maar wat kan je in zo’n geval doen om hem of haar op betere gedachten te brengen? Wie uiteen is met de andere ouder van minderjarige kinderen maakt het wel eens mee dat de kinderen niet afgezet of meegegeven worden op het moment dat werd afgesproken in bv. een akte echtscheiding door onderlinge toestemming of dat werd vastgelegd door de rechtbank in een vonnis. Klacht neerleggen Als je het slachtoffer wordt van zo’n feiten en je je ex-partner niet op betere gedachten kan brengen dan kan je een strafklacht neerleggen. Het niet meegeven van een kind in strijd met een vastgelegde verblijfsregeling is nu eenmaal een misdrijf. Doe dan ook telkenmale je de kinderen niet meekrijgt aangifte bij de politie en vraag om een kopie van je verklaring. Een dwangsom vragen Als je ex de overeengekomen of vastgelegde verblijfsregeling niet naleeft kan je ook aan de rechtbank vragen daar een dwangsom aan te koppelen. Per keer dat je ex dan weigert de kinderen mee te geven kan je deze dwangsom opeisen. In extreme gevallen zou je ook aan de rechter kunnen vragen de vastgelegde verblijfsregeling aan te passen en de kinderen meer bij jou te laten zijn. Alimentatie ‘inhouden’? Het is niet omdat je je kinderen niet meer te zien krijgt, dat je je betalingsverplichting kan opschorten. Je moet dus zowel de alimentatie als je bijdrage in de buitengewone kosten blijven betalen. Je kan al evenmin de betaling van de alimentatie die je aan je ex persoonlijk moet betalen inhouden.

Bij een echtscheiding moet je niet enkel een regeling treffen voor de gezamenlijke woning, de huisraad, de auto enz. Daarnaast moeten ook de bankrekeningen worden bekeken.  Hoe moeten die worden verdeeld? Wettelijk stelsel Ben je gehuwd onder het wettelijk stelsel  (scheiding van goederen en gemeenschap van aanwinsten) dan denkt men wel eens dat de tegoeden op een rekening toekomen aan de titularis daarvan. Dat is echter lang niet altijd het geval.  Bij een dergelijk stelsel worden alle gelden immers vermoed gemeenschappelijk te zijn ook al staan ze op een rekening waarvan maar één van de echtgenoten titularis is.  Meen je dat gelden die op een rekening op jouw naam staan eigen zijn, dan zal je dat moeten bewijzen (door bv. aan te tonen dat ze afkomstig zijn uit een erfenis van je ouders). Scheiding van goederen Ben je gehuwd onder een stelsel van scheiding van goederen, dan komen de gelden die op jouw naam alleen staan wel aan jou toe. Gelden die op een gezamenlijke rekening staan zijn dan wat men noemt onverdeelde eigendom van beide echtgenoten.  Dat betekent meteen dat het belangrijk is om bij een dergelijk stelsel gelden die eigen zijn niet op een gezamenlijke rekening of een rekening op naam van de andere echtgenoot alleen te zetten. Gelden verdelen? Het is aangewezen om na de start van een echtscheidingsprocedure geen verrichtingen meer te doen (tenzij voor gezamenlijke uitgaven) van een rekening waarvan de tegoeden gemeenschappelijk of onverdeeld zijn. Doe je dat wel dan zullen er namelijk verrekeningen moeten gebeuren (met alle complexiteit van dien). Heel wat echtgenoten verdelen hun gemeenschappelijke gelden al op het moment dat ze uiteengaan ook al zijn ze nog niet uit de echt gescheiden. Hoewel dat op zich kan, is deze verdeling niet definitief. Pas na de echtscheiding (of in het kader van de echtscheiding door onderlinge toestemming) kan tot de definitieve verdeling worden overgegaan.

Als echtgenoten die ‘een vennootschap hebben’ uit de echt scheiden is het belangrijk om bij de verdeling van het huwelijksstelsel rekening te houden met de rekening-courant in de vennootschap. Wat moet je daar precies van weten? Wat is het? De rekening-courant is een balanspost van een vennootschap die aangeeft wat de schulden of vorderingen zijn tussen langs de ene kant de vennoten of bestuurders van de vennootschap, en langs de andere kant de vennootschap.  Het uiteindelijke saldo van de rekening-courant kan positief of negatief zijn. Er kan met andere woorden sprake zijn van een vordering op of een schuld aan de vennootschap. Wettelijk stelsel Ben je getrouwd onder het wettelijk stelsel (scheiding van goederen en gemeenschap van aanwinsten) dan is de rekening-courant voorzover die werd opgebouwd tijdens het huwelijk gemeenschappelijk.  Dit geldt dan ongeacht op naam van welke echtgenoot de rekening-courant staat. Scheiding van goederen Zijn echtgenoten gehuwd onder een stelsel van zuivere scheiding van goederen, dan valt de rekening-courant meestal in het eigen vermogen van de echtgenoot op wiens naam deze staat.   De andere echtgenoot kan dan enkel een vergoeding vragen (of moeten betalen) aan de echtgenoot op wiens naam de rekening-courant stond als er in zijn voor- of nadeel een vermogensverschuiving inzake de rekening-courant heeft plaatsgevonden en er ook een rechtsgrond is om een vergoeding te vorderen. In de praktijk zal dat zelden het geval zijn. Wanneer bekijken? Om te weten hoe groot de rekening-courant die moet worden ‘verdeeld’ precies is, moet de stand daarvan bekeken worden op het moment van het starten van de echtscheidingsprocedure.  Tevens moet rekening gehouden worden met intresten die op dat bedrag dienen betaald te worden sinds die datum.

Grootouders die weinig of geen contact hebben met hun minderjarige kleinkinderen vragen zich wel eens af of ze geen omgangsrecht met hun kleinkinderen kunnen afdwingen.  Maar hoe zit dat precies? Wettelijk geregeld In de wet wordt expliciet aangegeven dat grootouders een recht hebben op persoonlijk contact met hun minderjarige kleinkinderen. Ook andere personen kunnen trouwens zo’n recht op contact hebben als ze aantonen dat ze met het kind een bijzondere affectieve band hebben. Denk daarbij bv. maar aan een tante die voor een deel instond voor de opvoeding van een neef of nichtje. Er is een uitzondering Het recht op persoonlijk contact van de grootouders kan worden geweigerd als de uitoefening van het recht ingaat tegen het belang van het kind. De ouder die zich verzet tegen het recht op contact van de grootouder zal moeten bewijzen dat de uitoefening van dit recht strijdig is met het belang van het kind. Dat bewijs kan bijvoorbeeld geleverd worden als er sprake is van een alcoholproblematiek in hoofde van de grootouder of als bv. de uitoefening van het recht op contact een negatieve impact zou hebben op de psychische ontwikkeling van het kind. Geen akkoord en dan? Raken de ouders en de grootouders van de minderjarige kinderen het niet eens over de uitoefening van het recht op contact, dan is het de rechtbank die beslist hoe dat kan worden uitgeoefend. In de praktijk wordt in zulk geval vaak een omgangsrecht gegeven van 1 dag per maand en wat langer (bv. 2 à 3 dagen) in de schoolvakanties.